Sport związany z końmi jest nie tylko ekscytujący i pełny adrenaliny, ale także piękny i niezwykle elegancki. Woltyżerka to rodzaj gimnastyki uważany za jedną z najbardziej artystycznych i zjawiskowych dyscyplin sportowych. Wymaga ona od jeźdźca dużej świadomości własnego ciała, umiejętności współpracy i komunikacji z wrażliwymi na wszelkie sygnały końmi.
Czym jest i na czym polega woltyżerka?
Woltyżerka to jedna z 7 dyscyplin jeździeckich wspieranych przez Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI). Często opisywana jest jako gimnastyka artystyczna na koniu, gdyż w tej dyscyplinie jeździec wykonuje różne gimnastyczne i akrobatyczne ćwiczenia podczas jazdy na koniu. Współcześnie woltyżerka stanowi odrębną dyscyplinę, ale również jest uprawiana jako element treningowy w innych dyscyplinach jeździeckich. Zalecana jest każdemu, kto rozpoczyna naukę jazdy konnej, ale również doświadczonym zawodnikom w celu urozmaicenia i uzupełnienia treningu.
Jest to dyscyplina, która polega na wykonywaniu w równowadze różnorodnych akrobacji i ćwiczeń gimnastycznych na koniu najczęściej galopującym lub stępującym na lonży po okręgu. Tempo konia podczas ćwiczeń zazwyczaj warunkuje skala trudności poszczególnych elementów. Woltyżerka wymaga od jeźdźca dużej sprawności fizycznej, świadomości własnego ciała, harmonii z ruchem konia i umiejętności pracy w zespole. Często stanowi ona element treningu, który wykorzystują wielcy mistrzowie skoków, doświadczeni zawodnicy w konkursach ujeżdżenia, a także WKKW. Pomaga ona jeźdźcom dopracować swój dosiad i równowagę na koniu.
Historia woltyżerki
Badania genezy woltyżerki wykazały, że już od ponad 2000 lat ludzie wykonywali akrobatyczne i podobne do tańca ruchy na galopujących koniach. Według niektórych teorii początek woltyżerki miał miejscu już w starożytnym Rzymie. Podczas Igrzysk jedną z konkurencji były akrobatyczne ćwiczenia na galopującym koniu. Inna teoria twierdzi, że korzenie woltyżerki związane są ze starożytną wyspą Kreta, gdzie miały miejsce popisy taneczne na grzbietach byków.
Nazwa woltyżerki pochodzi z francuskiego słowa "la Voltige" ("voltiger"), które oznaczało akrobacje i podlatywanie. Utrwaliła się ona w czasach renesansu, gdy woltyżerka była jednym z elementów musztry jeździeckiej, a także ćwiczeniem zwinności praktykowanym przez szlachtę i rycerstwo. W latach 20 XX wieku woltyżerka, która była pierwotnie zarezerwowana dla szkoleniowców wojskowych, dopuściła do tego rodzaju gimnastyki dzieci i młodzież, co spowodowało, że stała się ona sportem, który umożliwia kontakt z koniem już od najmłodszych lat.
W 1920 roku, podczas Igrzysk Olimpijskich w Antwerpii, konkurencję woltyżerki po raz pierwszy i jak dotąd ostatni włączono do oficjalnego programu Igrzysk Olimpijskich. W kolejnych latach była ona jedynie prezentowana jako dyscyplina pokazowa, np. podczas igrzysk w Los Angeles w 1984 roku i w Atlancie w 1996 roku.
Współczesna woltyżerka została ukształtowana w powojennych Niemczech jako metoda przygotowania dzieci do uprawiania sportów konnych, ponieważ ćwiczenie tego typu gimnastyki przynosi duże korzyści w jeździectwie. Po raz pierwszy drużynowe zawody woltyżerskie odbyły się w Niemczech w 1963 roku, a indywidualne rozgrywki rozegrały się podczas pierwszych mistrzostw Niemiec w 1986 roku.
W 1983 roku Międzynarodowa Federacja Jeździecka (FEI) uznała woltyżerkę za oficjalną dyscyplinę sportową. Współcześni woltyżerowie używają często drewnianego konia do pierwszych ćwiczeń zanim zaczną trenować na żywym zwierzęciu. Niektóre ośrodki organizują zawody w woltyżerce, które odbywają się z użyciem sztucznego konia.
Historia woltyżerki w Polsce
Historia dyscypliny woltyżerki w Polsce sięga lat 80-tych. Wówczas znakomity zawodnik i trener ujeżdżenia, P. Andrzej Sałacki, zachęcił P. Hannę Kaczyńską, trenerkę sekcji akrobatyki sportowej, która działała przy Stadninie Koni w Jaroszówce, do spróbowania swoich sił w woltyżerce. Dzięki doświadczeniu wyniesionemu z treningów akrobatyki, zawodniczki z nowo utworzonej sekcji woltyżerki osiągały bardzo dobre wyniki sportowe w krótkim czasie. Zespół po mniej niż roku pracy wyjechał na Mistrzostwa Świata do Szwajcarii w 1986 roku, zajmując wysokie szóste miejsce.
W kolejnych latach drużyna woltyżerki osiągała coraz lepsze wyniki, zdobywając kilkukrotnie brązowe medale na Mistrzostwach Świata i Mistrzostwach Europy. Najważniejsze osiągnięcia to: 4 miejsce na ME w Paryżu (FRA) w 1987 roku, 3 miejsce na MŚ w Ebreichsdorf (AUT) w 1988 roku, 3 miejsce na MŚ w Hailbronn (GER) w 1992 roku, 3 miejsce na ME i Olimpiadzie Sportów Nieolimpijskich w Hadze (HOL) w 1993 roku oraz 5 miejsce na MŚ w Rzymie (ITA) w 1998 roku.
Sukcesy drużyny z Jaroszówki doprowadziły do powstania kolejnych sekcji woltyżerki w różnych miejscach. W Iwnie prowadziła ją Elżbieta Dolińska, w Ochabach - Marcjan Gepferd, w Łącku - Jerzy Cywiński i Joanna Borysiuk, a w Aromerze - Jolanta Krupa. Od paru lat duże sukcesy w tej dyscyplinie odnosi sekcja woltyżerki prowadzona przez Jana Ratajczaka w KJ Aromer w Józefinie. W 2003 roku grupa ta zdobyła brązowy medal Mistrzostw Świata w Saumur we Francji.
Sprzęt niezbędny do woltyżerki
Każdy z elementów używanych do woltyżerki pełni kluczową rolę w tej dyscyplinie i jest niezbędny zarówno dla jeźdźca, jak i dla konia, zapewniając im ochronę i bezpieczeństwo.
Pas do woltyżerki z podkładką
Pas do woltyżerki jest niezwykle istotnym elementem, który pozwala poprawić stabilność dosiadu i równowagę jeźdźca. Jest to również niezbędny sprzęt dla osoby wykonującej akrobacje, która może zaczepić się o niego, co umożliwia większą swobodę ruchu. Miękka podkładka ma za zadanie rozłożyć równomiernie ciężar jeźdźca i ochronić grzbiet konia przed urazami.
Ogłowie dla konia
Ogłowie jest jednym z podstawowych elementów sprzętu jeździeckiego. Ma ono za zadanie utrzymać odpowiednio wędzidło w pysku konia i tym samym umożliwić prawidłową komunikację lonżującego z koniem.
Wypinacze dla konia
Wypinacze to dodatkowe wodze, które pomagają koniom utrzymać stabilny i delikatny kontakt, jednocześnie ucząc ich pracy w równowadze i rozluźnieniu. Przypięte są do kółek wędzidłowych i poprowadzone do specjalnych kółek pasa do woltyżerki.
Lonża dla konia
Lonża to linia do woltyżerki, która jest używana do prowadzenia konia i pełni funkcję asekuracyjną i zabezpieczającą. Lonżer to członek zespołu, który trzyma lonże i kontroluje tempo ruchu konia. Lonża jest również często wykorzystywana podczas nauki jazdy konnej.
Bat do lonżowania
Lonżer podczas ćwiczeń trzyma także bat do lonżowania, który działa aktywizująco na konia oraz pomaga utrzymać go na kole.
W woltyżerce dopuszcza się użycie bandaży i ochraniaczy dla koni. Mają one za zadanie chronić ścięgna zwierzęcia podczas ćwiczeń.
Woltyżerka - 6 najważniejszych figur
Siad podstawowy to pozycja, w której jeździec siedzi na koniu z rozłożonymi ramionami i nogami rozstawionymi na boki. Tą pozycje przyjmuje się na czas 4 foulée, czyli 4 skoków konia w galopie.
Stanie to ćwiczenie, podczas którego jeździec stoi na grzbiecie konia z rozłożonymi na boki rękami.
Nożyce to figura, w której jeździec na początku staje na rękach i przekłada wewnętrzną nogę nad zewnętrzną. Podczas przekładania nóg jeździec zmienia pozycję siadu na odwróconą w stronę ogona konia. Kolejne wykonanie figury nożyce przywraca jeźdźca do pozycji siadu podstawowego.
Młynek polega na przerzuceniu prawej, a następnie lewej nogi nad szyją konia w przeciągu 4 foulée konia.
Flaga zaczyna się od pozycji klęku podpartego. Następnie należy unieść wyprostowaną prawą i lewą nogę oraz lewą rękę, aby tworzyły prostą linię z kręgosłupem.
Flanka to tzw. zeskok z konia. Jeździec podczas siadu wymachuje nogami w tył, aby stanąć na rękach i skręca ciało w taki sposób, aby odwrócić się do wewnątrz okręgu. Następnie wykonuje wymachy nóg do przodu (ponownie przekładając ciężar na ręce) i odpycha się od uchwytów pasa do woltyżerki. Prawidłowe zeskok kończy się lądowaniem po zewnętrznej stronie okręgu lonży z twarzą skierowaną do wewnątrz.
Zasady konkursów woltyżerki
Konkursy woltyżerki odbywają się w różnych kategoriach: indywidualnie, zespołowo lub w parach (dwoje zawodników + osoba lonżująca). Zespół w woltyżerce składa się z sześciu zawodników i lonżera, czyli osoby prowadzącej konia na linie. Konkursy woltyżerki polegają na wykonywaniu zróżnicowanych ćwiczeń akrobatycznych w idealnej równowadze. Podczas występu konie są lonżowane po okręgu o minimalnej średnicy 15 metrów.
W zależności od stopnia zaawansowania zespołu, ćwiczenia wykonywane mogą być w galopie lub stępie, a czasem towarzyszy im podkład muzyczny. Często zawodnicy indywidualni korzystają z tego samego konia. Konkurs woltyżerki składa się z dwóch etapów:
Program obowiązkowy - składa się on z siedmiu elementów: wskoku, siadu podstawowego, flagi, młynka, nożyc, stania i flanki. Wszystkie kolejne ćwiczenia muszą zostać zaprezentowane w przeciągu 8 minut. Oceniane są one przez zespół 3 lub 5 sędziów, których ocena opiera się na skali punktów od 1 do 10, podobnie jak w przypadku oceniania występów w akrobatyce sportowej.
Program dowolny - ta część konkursu trwa 5 minut i składa się z dowolnie wybranych ćwiczeń z podkładem muzycznym wykonywanych jednocześnie przez dwójki i trójki woltyżerów. Wybór ćwiczeń zależy od uczestników, ale muszą one spełniać określone kryteria trudności i kompozycji. Ocenie sędziów podlega również choreografia i wykonanie całego programu. Zawodnicy mogą wykonywać ćwiczenia na galopującym lub stępującym koniu, w zależności od ich poziomu zaawansowania. Ocena sędziów opiera się na skali trudności poszczególnych elementów oraz ich kompozycji i wykonaniu całego programu.
Odznaki woltyżerskie
W celu uzyskania oficjalnego potwierdzenia swojej wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych w dyscyplinie sportu woltyżerskiego można przystąpić do egzaminu na odznakę woltyżerską. Przygotowanie do egzaminów może być prowadzone we wszystkich klubach i sekcjach jeździeckich. Egzaminy na odznaki jeździeckie mogą przeprowadzać jedynie ośrodki certyfikowane przez PZJ. Do egzaminu może podejść każda osoba, która ćwiczy woltyżerkę w w klubie - nie musi być ona wpisana jako zawodnik PZJ. Obecnie egzamin na odznakę składa się z części teoretycznej i praktycznej. Wyróżnia się trzy rodzaje odznak woltyżerskich:
Brązowa Odznaka Woltyżerska:
W jednym bloku należy wykonać ćwiczenia obowiązkowe kategorii C konkursu indywidualnego według Regulaminu Krajowego. Podczas występu ocenia się prawidłową technikę ćwiczeń wykonywanych przez poszczególnych woltyżerów (nie uwzględnia się zespołu, konia ani lonżującego). Należy uzyskać minimum 5,0 punktów za część teoretyczną oraz 5,0 punktów za część praktyczną.
Srebrna Odznaka Woltyżerska:
Należy wykonać w jednym bloku ćwiczenia obowiązkowe kategorii B konkursu indywidualnego według Regulaminu Krajowego. Konieczne do zaliczenia jest uzyskanie wyniku 5,0 punktów za część teoretyczną i praktyczną. Każde ćwiczenie musi być punktowane na nie mniej niż 5,0 punktów. Podczas oceniania brana jest pod uwagę prawidłowa technika wykonywania ćwiczeń danego woltyżera z wyłączeniem zespołu, konia i lonżującego.
Złota Odznaka Woltyżerska:
Polega na przedstawieniu w jednym bloku ćwiczeń obowiązkowych kategorii A (konkurs indywidualny według Regulaminu Krajowego). Oceniane jest prawidłowa technika wykonania ćwiczeń obowiązkowych poszczególnych woltyżerów bez uwzględnienia zespołu, konia oraz lonżera. Do zaliczenia konieczne jest uzyskanie minimalnej średniej oceny wszystkich ćwiczeń 5,0 punktów (każde ćwiczenie nie może być ocenione na mniej niż 5,0 punktów). Ocena za część teoretyczną również musi wynosić minimum 5,0 punktów.
Produkt dodany poprawnie do Twojego koszyka
