źródło: traditionaleq.com
Niektórzy z nas marzą o możliwości kształtowania innych, o dzieleniu się swoją wiedzą, doświadczeniem, a przede wszystkim o zarażaniu swoją pasją. Jeśli jesteś jedną z takich osób z pewnością powinieneś zastanowić się (a może już się zastanawiasz?), czy swojej przyszłości nie związać z jeździectwem - jako instruktor, a później trener.
W naszym artykule przedstawiamy Wam jakimi cechami powinien odznaczać się instruktor jeździectwa, jak wygląda szkolenie kadry instruktorsko-trenerskiej w Polsce oraz jakie są perspektywy pracy w zawodzie.
Zapraszamy do lektury!
1. Predyspozycje do zawodu
źródło: equestrianvacations.co.uk
Wielu z nas nie zdaje sobie nawet sprawy, że predyspozycje są najważniejszym czynnikiem jaki powinniśmy wziąć pod uwagę, zastanawiając się nad zawodem instruktora czy trenera. Osoba, która prowadzi jazdę jest nauczycielem - powinna więc przejawiać zdolności pedagogiczne. To znaczy wykazywać się niesamowitą cierpliwością, umiejętnością panowania nad swoimi emocjami, potrafić w sposób klarowny tłumaczyć i przedstawiać niezbędne informacje. Dodatkowo, powinna posiadać zdolności psychologiczne - dobierać odpowiednie metody nauczania wobec danej jednostki, umieć zmotywować swoich podopiecznych oraz pomagać im w przełamywaniu lęków i ograniczeń. Ponadto, o czym nigdy nie wolno nam zapominać, instruktor czy trener musi wykazywać się wysoką kulturą osobistą. Niedopuszczalne jest prostackie czy ordynarne zachowanie w sytuacjach stresowych np. na zawodach czy podczas rozmowy z rodzicami czy samymi podopiecznymi. Wzajemny szacunek powinien być zawsze podstawą współpracy.
W jeździectwie dochodzi też konieczność dbania o bezpieczeństwo - a więc umiejętność przewidywania wypadków czy niechcianych zdarzeń i zapobiegania im.
Niektóre z wymienionych umiejętności przychodzą wraz z czasem i doświadczeniem, z innymi człowiek się rodzi. Jednakże, by dobrze wykonywać swój zawód, wszystkie zdolności powinniśmy pielęgnować, dążąc do bycia jak najlepszymi w swojej dziedzinie.
Ważne jest także doświadczenie praktyczne - jeśli nigdy sami nie braliśmy udziału w zawodach, nie uprawialiśmy danej dyscypliny to będziemy jedynie teoretykami. Nie wiemy jak czuje się młody zawodnik przed swoim pierwszym startem i jakie trudności może napotkać osoba, która nigdy nie pracowała na ogierze. Instruktor znający coś jedynie z teorii to mierny instruktor. Oczywiście z wiekiem ubywa nam tych umiejętności praktycznych. Na przykład ciężko będzie coś wykonać 60-letniemu trenerowi, który już od kilkunastu lat nie siedział w siodle. Nie znaczy to jednak, że nie ma on własnych doświadczeń i nie napotkał podobnych problemów na drodze własnego kształcenia. Inaczej ma się sprawa z 20-letnim instruktorem, który sam nie potrafi wykonać łopatki do zewnątrz, a wymaga tego od swego ucznia, nie do końca wiedząc nawet jak poprawnie powinno to wyglądać.
Nauczanie jeździectwa wymaga więc dużej dozy samokrytycyzmu i otwarcia się na ciągłe poszukiwanie - nowych metod i ćwiczeń, by osiągnąć tak samo zadowalający rezultat u różnych zawodników na odmiennych koniach, a także wyciągania wniosków ze wszystkich popełnionych błędów. Pamiętajcie też, że na każdym etapie powinniście się rozwijać - czerpać od innych, podpatrując prowadzone jazdy czy prosząc o radę. Warto również sięgać po dobre lektury. Jedną z nich jest z pewnością książka wyd. Akademia Jeździecka - pt. "Coaching w jeździectwie" autorstwa Islay Auty, która porusza wszystkie tematy dotyczące nauczania jazdy konnej.
źródło: akademiajezdziecka.pl
2. Szkolenie kadry instruktorsko-trenerskiej w Polsce
Praktycznie każdy z pracodawców, wymaga legitymacji bądź certyfikatu, świadczącego o nabytych umiejętnościach teoretycznych i praktycznych. Nie tylko ze względu na chęć zobaczenia oficjalnego poświadczenia Waszych zdolności czy wiedzy, ale także ze względu na warunki prawne - jeździectwo jest zaliczane do sportów ekstremalnych, niosących duże ryzyko urazów. Taki "papier" może się więc przydać w przypadku, gdy podczas prowadzonego przez Was treningu, zdarzy się jakikolwiek niefortunny, lecz groźny w skutkach wypadek jeźdźca.
Obecnie system szkoleń instruktorów oraz trenerów w Polsce stoi pod dużym znakiem zapytania. Przedstawiane są różne rozwiązania (możecie je sprawdzić tutaj: PZJ projekty szkoleń), które poddawane są dyskusji. Nie zmienia to jednak faktu, że w obecnej sytuacji kursy nie odbywają się, a tym samym uprawnienia nie są wydawane. Miejmy nadzieję, że w roku 2016 będziemy już mieli jasną sytuację.
Poniżej przedstawimy Wam jednak jak dotychczas wyglądało samo szkolenie i kolejne jego szczeble, byście mogli mieć porównanie z nowym systemem, który miejmy nadzieję - zostanie wprowadzony jak najszybciej. Z pewnością znowu zostaną zmienione te najniższe stopnie, a najwyższe pozostaną bez zmian.
- Instruktor szkolenia podstawowego (nieobowiązkowy)
- Instruktor sportu jeździeckiego
- Trener jeździectwa II klasy
- Trener jeździectwa I klasy
- Trener jeździectwa klasy mistrzowskiej
źródło: oxbowstables.com
3. Instruktor szkolenia podstawowego
Stopień szkoleniowy istniał od tak naprawdę niedawna, został stworzony z myślą o tych, którzy mają mniejsze umiejętności i nie ukończyli jeszcze 21 lat. Pozwalał na szybsze rozpoczęcie pracy w zawodzie instruktora (można było przystąpić do niego już w wieku 18 lat). Stawiał także niższe wymagania i odpowiednio dawał mniej uprawnień. Nie istniał obowiązek ukończenia go, więc jeśli ktoś czuł się na siłach - można go było pominąć i od razu próbować dostać się na kurs instruktora sportu. Instruktor szkolenia podstawowego był więc świetnym rozwiązaniem dla młodych osób, które chciały jak najszybciej rozpocząć nabywanie doświadczeń zawodowych.
Warunki przyjęcia na kurs:
- ukończony 18 rok życia
- odpowiedni stan zdrowia, zezwalający na jazdę konną potwierdzony świadectwem lekarskim wydanym przez lekarza o specjalności medycyny sportowej
- posiadanie ubezpieczenia NW
- wykształcenie średnie - matura (konieczna dopiero w momencie wydawania uprawnień)
- posiadanie co najmniej Srebrnej Odznaki lub zdanie egzaminu wstępnego (według zasad egzaminu na Srebrną Oznakę)
Uzyskane uprawnienia:
- upoważniał do wydawania odznaki „Jeżdżę konno”
- dawał możliwość przystąpienia do kursu na stopień instruktora sportu jeździeckiego bez egzaminu wstępnego, ale pod warunkiem posiadania minimum II klasy sportowej,
- jeśli ktoś wykazał się co najmniej 2-letnim stażem pracy (potwierdzonym przez właściwy Wojewódzki Związek Jeździecki), można było uczestniczyć w uzupełniającym kursie na stopień instruktora sportu jeździeckiego
Program kursu:
Ramowy plan kursu Instruktora Szkolenia Podstawowego - PZJ
Egzamin:
- teoretyczny – teoria jazdy z elementami teorii sportu, utrzymanie i żywienie koni, podstawy weterynarii
- praktyczny - 4 części: opieka stajenna, ujeżdżenie (program klasy P), skoki (przeszkody 100 cm), prowadzenie lekcji na ujeżdżalni osoby samodzielnie jeżdżącej oraz na lonży osoby początkującej;
Posiadacze Złotej Odznaki byli zwolnieni z egzaminu praktycznego. Części ujeżdżeniowej egzaminu praktycznego nie musieli zdawać zawodnicy posiadający aktualną II klasę sportową w Ujeżdżeniu lub WKKW, a części skokowej zawodnicy posiadający aktualną klasę II sportową w skokach lub WKKW.
Więcej informacji o egzaminie znajdziecie tutaj: Egzamin na stopień Instruktora Szkolenia Podstawowego
Termin ważności uprawnień:
Legitymacja Instruktora Szkolenia Podstawowego była ważna przez 3 lata od momentu jej uzyskania. Jej okres ważności przedłużano na takich samych zasadach jak licencję szkoleniową (więcej znajdziecie tu: DOSZKALANIE KADR INSTRUKTORSKO-TRENERSKICH). Kolejna licencja trenera lub certyfikat instruktora szkolenia podstawowego był przyznawany na 3 lata, jeśli instruktor złożył do PZJ wniosek, ale nie później niż po upływie 6 miesięcy od daty wygaśnięcia poprzedniej licencji.
źródło: lafincastables.com
4. Instruktor sportu jeździeckiego
Warunki przyjęcia na kurs:
- odpowiedni stan zdrowia, zezwalający na jazdę konną, potwierdzony świadectwem lekarskim wydanym przez lekarza o specjalności medycyny sportowej,
- ukończony 21 rok życia (w momencie wydawania uprawnień)
- ukończona szkoła średnia – matura,
- posiadanie ubezpieczenia NW,
- pozytywny wynik egzaminu wstępnego, składającego się z dwóch części - ujeżdżenia (klasa P) i skoków (przeszkody 100 cm)
Uzyskane umiejętności:
- przygotowanie do prowadzenia zajęć jeździeckich w sporcie
- umiejętność podstawowego przygotowania konia do użytku sportowego
Egzamin:
- część teoretyczna – teoria sportu, jazdy, hodowla, utrzymanie i żywienie koni, weterynaria
- część praktyczna (opieka stajenna, prowadzenie treningu ujeżdżeniowego oraz skokowego - w tym zajęć prowadzonych w języku obcym – dowolnym, preferowany język angielski lub niemiecki, egzamin z jazdy konnej - część ujeżdżeniowa i skokowa, każda zdawana na dwóch koniach oraz część praktyczna – egzamin z lonżowania)
Termin ważności uprawnień:
Jak przy Instruktorze Szkolenia Podstawowego - konieczność przedłużania licencji co 3 lata.
Więcej informacji o kursie znajdziecie tutaj (strona 45): ZASADY SZKOLENIA POLSKIEGO ZWIĄZKU JEŹDZIECKIEGO
źródło: equitors.com
5. Instruktor jeździectwa II klasy - o specjalności:
Warunki przyjęcia na kurs:
- posiadanie tytułu instruktora sportu jeździeckiego
- minimum 3-letni staż pracy w charakterze instruktora sportu jeździeckiego
- zaliczenie egzaminu wstępnego składającego się z dwóch części (prezentacji umiejętności jeździeckich - zależnie od specjalności, przeprowadzenie zajęć z zakresu swojej przyszłej specjalności)
Kandydaci, którzy w swojej karierze sportowej zdobyli sportową klasę Mistrzowską, byli zwalniani z części egzaminu: prezentacja umiejętności jeździeckich.
Uzyskane uprawnienia:
- możliwość przygotowania do szkolenia koni i zawodników do sportu wyczynowego
Egzamin:
W regulaminie udostępnionym przez PZJ, wspomniano jedynie tyle, że: "Komisyjny egzamin końcowy z całości wykładanego materiału musi gwarantować osiągnięcie założonego poziomu kwalifikacji fachowych kandydatów".
Termin ważności uprawnień:
Jak wyżej - konieczność przedłużania licencji co 3 lata.
Więcej informacji o kursie znajdziecie tutaj (strona 50): ZASADY SZKOLENIA POLSKIEGO ZWIĄZKU JEŹDZIECKIEGO
źródło: equitours.com
6. Instruktor jeździectwa I klasy
Warunki awansowania:
- minimum 3-letni staż pracy w charakterze trenera II klasy
- udokumentowany dorobek w pracy szkoleniowej
- pozytywnie zdany egzamin dopuszczający z własnej specjalności przed Centralną Komisją Egzaminacyjną (wymagania egzaminu zależne od wykonywanej specjalności)
Termin ważności uprawnień:
Jak wyżej - konieczność przedłużania licencji co 3 lata.
Więcej informacji znajdziecie tutaj (strona 51): ZASADY SZKOLENIA POLSKIEGO ZWIĄZKU JEŹDZIECKIEGO
7. Instruktor jeździectwa klasy mistrzowskiej
Warunki awansowania:
- co najmniej 5-letni staż pracy w charakterze trenera klasy I,
- przedstawienie samodzielnie przygotowanych koni, które startowały w finale Pucharu Świata, w Mistrzostwach Europy, Mistrzostwach Świata lub zakwalifikowały się do Igrzysk Olimpijskich albo zdobyły tytuł Mistrza Polski, bądź dostarczenie wykazu przeprowadzonych wykładów i szkoleń/ ewentualnie: wykazu publikacji związanych z teorią jazdy konnej,
- zaprezentowanie listy zagranicznych szkoleń i kursów, w których uczestniczyliśmy
- zdanie egzaminu dopuszczającego z: a. kompleksowej teorii jazdy konnej ze szczególnym zwróceniem uwagi na własną specjalność b. teorii jazdy konnej innej specjalności na poziomie egzaminu końcowego na trenera II klasy jeździectwa c. historii jeździectwa – rozwój sztuki jeździeckiej w poszczególnych epokach od czasów starożytnych do współczesności
Termin ważności uprawnień:
Jak wyżej - konieczność przedłużania licencji co 3 lata.
Więcej informacji znajdziecie tutaj (strona 52): ZASADY SZKOLENIA POLSKIEGO ZWIĄZKU JEŹDZIECKIEGO
źródło: traditionaleq.com
8. A co z instruktorem rekreacji ruchowej?
Jak dotąd istniał także kurs promowany przez Ministerstwo Sportu - na instruktora rekreacji ruchowej ze specjalnością jazda konna. Specjalnie wspominamy o rodzaju uprawnień dopiero na koniec, ponieważ było to zawsze tematem burzliwych dyskusji. Kurs ten nie odbywał się pod kuratelą Polskiego Związku Jeździeckiego, stąd też i duże oburzenie - jak zwykłe ośrodki szkoleniowe mogły wydawać uprawnienia równolegle w wielu dyscyplinach (fitnessu, ćwiczeń siłowych, jogi), a w tym jeździectwa.
Niestety był to kurs tak naprawdę dla każdego, a przecież nie każdy instruktorem powinien się stać. Poziom uczestników takich kursów był zazwyczaj bardzo zróżnicowany - wynikało to z braku przeprowadzania skutecznych egzaminów wstępnych. Często w szkoleniu brały udział osoby o bardzo miernych umiejętnościach jeździeckich i co zaskakujące - kończąc go z wynikiem pozytywnym.
Polski Związek Jeździecki nie honorował tego kursu i wynikających z niego uprawnień. Dodatkowo w 2010 r. weszła ustawa, która znosiła istnienie tytułu instruktora rekreacji ze specjalnością jazda konna - tym samym, by pełnić jego funkcję, nie trzeba było już takiego szkolenia ukończyć.
źródło: stablemanagement.com
Dlaczego przedstawiamy Wam nieobowiązujące przepisy Polskiego Związku Jeździeckiego? Dlatego, że obowiązujących przepisów jak dotąd jeszcze nie obwieszczono. Miejmy jednak nadzieję, że nowy rok przyniesie nowe informacje w tej sprawie. Warto zapoznać się z powyższymi przepisami, by mieć porównanie, gdy zostanie zaprezentowany przyszły system szkoleń. Każdy z nas może mieć głos w tej sprawie i nie powinniśmy pozwalać na to, by przepisy były co rok zmieniane. To nie wpływa dobrze na poziom jeździectwa w Polsce i nie pozwala nam czuć się pewnie - skąd mamy niby wiedzieć, czy kurs, który robimy dzisiaj nie przestanie obowiązywać za rok?
9. Praca w zawodzie
Każdy pracodawca wymaga jakiegoś pisemnego poświadczenia Waszych umiejętności. Dlaczego? Głównie ze względów prawnych. Przykładowa sytuacja: podczas prowadzonego przez Was treningu zdarza się wypadek - dziecko spada z konia i łamie sobie rękę. Rodzice dziecka wnoszą pozew sądowy. W takiej sytuacji pracodawca woli mieć pewność, że jego pracownik był odpowiednio wykwalifikowany - w innym wypadku może mieć poważne problemy. Jeśli macie więc legitymację instruktora uprawniającą do prowadzenia jazd, pracodawca nie musi się martwić - ale Wy jak najbardziej. Dlatego, polecamy wszystkim, by pracując jako trener/instruktor wykupować odpowiednie ubezpieczenie (dokładnie: Indywidualne ubezpieczenie Odpowiedzialności Cywilnej), które uchroni Was przed ponoszeniem kosztów za np. leczenie poszkodowanego ucznia. Nie brzmi to pozytywnie, ale niestety bardzo życiowo.
Jeśli chodzi o perspektywy pracy w zawodzie - macie możliwości, zależnie od nabytych uprawnień. Zaczynając swoją karierę jako instruktor z pewnością najważniejsza jest praktyka, w możliwie jak najlepszym otoczeniu - w stajni, w której będziecie mogli podpatrywać lepszych od siebie. Oczywiste jest, że Wy również musicie być pod czyimś okiem, by wciąż rozwijać swoje umiejętności jeździeckie, także w siodle.
Jeśli jednak Wasza pierwsza stajnia nie będzie tą wymarzoną i traficie do ośrodka rekreacyjnego bądź wypoczynkowego, który działa jedynie sezonowo - z pewnością nauczy Was to cierpliwości. W takich miejscach praca jako instruktor jest ciężka, ale wzmacnia umiejętność działania pod stałą presją. Będziecie mogli dowiedzieć się czy nawet w takich warunkach czujecie, że robicie to, co kochacie. Bo przecież dobry instruktor to tylko ten, którego praca jest jego pasją i tym, bez czego nie wyobraża sobie swego życia ;)
Produkt dodany poprawnie do Twojego koszyka
