Koń rasy achał-tekińskiej został wyhodowany już ponad 3 tysiące lat temu. W starożytności mówiono o nich „krwawo pocące się”, “złote konie” bądź „niebiańskie konie”. Podobno "krwawy” pot mógł być spowodowany pasożytami znajdującymi się w wodzie spożywanej przez te konie. Innym uzasadnieniem czerwonej barwy potu mogłby być pękające naczynia krwionośne pod cienką skórą koni na skutek nadmiernego wysiłku.
Koń achał tekiński - historia rasy
Koń achał-tekiński jest hodowany już od około 3000 lat. To potomek konia turkmeńskiego znany i ceniony szczególnie w Chinach. Przystosowane do trudnych warunków klimatycznych - są uważane za jedną z najstarszych istniejących ras koni. Charakteryzuje je wydajny ruch i przez lata wykształcona wytrzymałość, dzięki wykorzystywaniu do lekkiej jazdy podczas wojennego natarcia. Te umiejętności dziś pozwalają na ich wszechstronne użytkowanie wierzchowe.
Pierwsza hodowla konia achał-tekińskiego była prowadzona przez plemiona koczownicze Tekke Turkmenów na terenie Turkmenistanu w Azji. Akhal to nazwa linii oaz wzdłuż północnego zbocza gór Kopet Dag w Turkmenistanie, gdzie zamieszkiwały te plemiona.
Geneza tej rasy nie jest jednak w pełni jednoznaczna. Koń achał-tekiński jest prawdopodobnie potomkiem starszej rasy znanej jako koń turkmeński (niektórzy twierdzą, że jest to ta sama rasa) lub koń nizejski. Dokładne pochodzenie jest jednak trudne do wyśledzenia, ponieważ w czasach starożytnych rasy koni we współczesnym znaczeniu nie istniały - konie identyfikowano według lokalnego szczepu lub typu.
Same konie turkmeńskie są uznane za rasę wymarłą, choć istnieje spore prawdopodobieństwo, że pokrewne doń rasy są dziś hodowane w Iranie. Inna ciekawostka dotycząca koni turkmeńskich to badania, które wskazują, że rasa oraz konie arabskie miały wspólnego przodka (konia orientalnego). Obala to założenie, że konie arabskie są przodkiem rasy turkmeńskiej.
Niemniej jednak, koń turkmeński wywarł duży wpływ na wiele innych ras, w tym na współczesne rasy koni gorącokrwistych. Ostatnie badania potwierdzają nawet, że ogiery turkmeńskie wniosły znaczący wkład w rozwój pełnej krwi angielskiej. Istnieje jednak możliwość, że wszystkie żyjące dziś konie achał-tekińskie mają w rodowodzie konie pełnej krwi angielskiej.
Inne rasy lub odmiany o korzeniach turkmeńskich to także Yomud, Goklan i Nokhorli. Niektórzy historycy uważają, że są to różne odmiany tej samej rasy. Inne starożytne szczepy, które mogły przyczynić się do powstania rasy, to te zwane Massaget i Parth. Równolegle twierdzi się, że koń achał-tekiński jest potomkiem oryginalnego konia Fergana, który był hodowany w Dolinie Fergana (Kotlinie Fergańskiej) w 104 r. pne.
Plemiona Turkmenistanu selektywnie hodowały konie achał-tekińskie, odnotowując ustnie ich rodowody i wykorzystując je do najazdów innych plemion. Klacze i źrebięta mogły się swobodnie paść, za to ogiery były uwiązywane obok namiotu i nakrywane od głowy aż po ogon nawet siedmioma warstwami filcu. Pozwalało to uzyskać u nich naprawdę krótką i lśniącą sierść, która świetnie odbijała promienie słoneczne i mogła zapewniać dobry kamuflaż na pustyni. Dodatkowo zabieg ten przygotowywał konie do dużego wysiłku związanego z najazdami w upalnym słońcu. Przed planowanymi działaniami wojennymi stosowano ubogą dietę, aby przygotować je do długiej podróży przez pustynię bez wody i paszy.
W roku 1921 Turkmenistan został włączony w skład ZSRR jako Obwód Turkmeński w Turkiestańskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republice Radzieckiej. Rosyjski generał Kuropatkin polubił konie, które widział podczas walki z plemionami i po wojnie założył farmę hodowlaną. To on nadał rasie nazwę „Akhal-Tekes”, czyli koni achał-tekińskich na cześć plemienia Turkmenów Teke, które żyło wokół Oazy Akhal.
Rosjanie nazywali je Argamakami - co oznacza boskie lub święte konie, a Chińczycy zwali je niebiańskimi. Były cenione przez tych, którzy cenili ich szybkość i wytrzymałość na pustyni oraz lojalność wobec właściciela.
Księga stadna koni achał-tekińskich została zamknięta w 1932 r. - ZSRR wydrukowało pierwszy rejestr rasy w 1941 r., zawierając ponad 700 koni. Rasa bardzo ucierpiała, gdy Związek Radziecki zażądał uboju koni na mięso, mimo że miejscowi Turkmeni odmówili ich jedzenia. W pewnym momencie pozostało tylko 1250 koni, a wywóz z terenu ZSRR został zakazany.
Obecnie rząd Turkmenistanu używa koni jako prezentów dyplomatycznych, a także wystawia na aukcjach, by zebrać pieniądze na ulepszanie programów hodowlanych tej rasy.
Na początku XX wieku skrzyżowano konie pełnej krwi angielskiej z achał-tekińskimi, mając na celu stworzenie szybszego długodystansowego konia wyścigowego. Anglo-Achał-Tekowie nie byli jednak tak odporni, jak ich azjatyccy przodkowie, a wielu z nich zmarło z powodu trudnych warunków w Azji Środkowej.
W 1935 roku odbył się wyścig wytrzymałościowy z Aszkabadu do Moskwy na trasie 4200 km, co obejmowało 3-dniową przeprawę - 378 km na pustyni bez wody. Dystans pokonano w 84 dni. Konie pełnej krwi (czystych ras) ukończyły ten wyścig ze znacznie lepszym wynikiem niż konie półkrwi, stąd zarząd księgi stadnej rasy achał-tekińskiej postanowił uznać wszystkie konie powstałe z krzyżówek ras urodzone po 1936 r. za nierasowe. Konie z przodkami pełnej krwi angielskiej urodzonymi przed tą datą mogły pozostać w księdze stadnej.
Od 1973 r. wszystkie źrebięta muszą być oznaczone grupą krwi, aby mogły zostać przyjęte do księgi stadnej w celu ochrony integralności rasy achał-tekińskiej. Od 2014 r. test DNA na podstawie mieszków włosowych jest wystarczający, jeśli w aktach znajduje się DNA rodziców konia. Ogier nie dający odpowiednich potomków (typu, pokroju rasy) może zostać usunięty z księgi stadnej.odpowiedniego typu konia może zostać usunięty.
Obecnie koń achał-tekiński jest hodowany na całym świecie. Poza Turkmenistanem, hodowle znajdują się na terenie Rosji i Azji Środkowej, Europy, USA, Urugwaju i Australii.
Koń achał-tekiński - budowa i charakterystyka
Konie achał tekińskie mają bardzo szlachetną i smukłą posturę. Niewielka głowa ma prosty profil, z dużymi oczami i długimi uszami. Osadzona jest na jeleniej, długiej i szczupłej szyi. Charakterystyczna jest wydłużona kłoda, z łopatkami średniej długości, czasem stromo ustawionymi oraz dość płytką i szczupłą klatką piersiową. Kłąb jest wyraźnie zaznaczony, a zad ścięty. Konie achał-tekińskie mają mocne i długie nogi zakończone twardymi kopytami (niestety czasem występują wady postawy).
Znakiem rozpoznawalnym tej rasy jest niesamowita, krótka sierść z metalicznym połyskiem, a także jedwabista, miękka i delikatna grzywa oraz ogon. To dlatego koń achał-tekiński zwany jest złotym lub niebiańskim koniem.
Osiągany wzrost: 145-165 cm
Masa ciała: ok. 430-500 kg
Maść:
- kasztanowata,
- cremello (maść kasztanowata rozjaśniona dwiema kopiami genu Cream)
- bułana
- jelenia (maść gniada rozjaśniona przez jedną kopię genu Cream)
- gniada z wyraźnym miedzianym połyskiem
- kara
- siwa
Koń achał tekiński ma szczególne predyspozycje do galopu. Potrafi poruszać się również inochodem i töltem.
Bolączką hodowców są na dziś choroby genetyczne tej rasy m.in. zespół nagich źrebiąt lub zespół bezwłosych źrebiąt, malformacja kręgów szyjnych (CVM) - powszechnie zwana zespołem Wobblera, zwyrodnieniowe zapalenie więzadła zawieszonego (DSD), a także wnętrostwo (brak jednego lub obu jąder u ogierów). Spowodowane jest to niską różnorodnością genetyczną rasy, co budzi obawy dotyczące radzenia sobie ze wzrostem liczby nosicieli tych schorzeń. Do chwili obecnej nie powstały jeszcze testy DNA na te choroby.
Koń achał-tekiński - użytkowanie
Silne, wytrzymałe, zwinne, inteligentne, ale również karne i chętnie uczące się. Kiedyś wierzchowe konie wojenne, dziś świetnie radzące sobie w większości dyscyplin jeździeckich. Spotkamy je zarówno w dyscyplinie ujeżdżenia, na wyścigach, na trasie sportowych rajdów konnych, w WKKW oraz skokach.
Na kartach historii szczególnie zapisał się ujeżdżeniowy ogier achał-tekiński Absent, który wraz z Siergiejem Fiłatow wygrał Grand Prix de Dressage na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie w 1960 roku (wtedy jako 8-letni koń) oraz indywidualnie i drużynowo zdobył brązowy medal w Tokio na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1964. Ten sam koń przyczynił się do zdobycia srebrnego medalu przez ZSRR w klasyfikacji drużynowej pod jeźdźcem Ivanem Kalita na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1968 w Meksyku. Co ciekawe, według dzisiejszych standardów księgi stadnej nie zostałby zakwalifikowany jako rasowy ze względu na pochodzenie jego matki Bakkary.
W 2009 roku achał-tekiński Almila zabrał francuskiego poetę Laurence'a Bougaulta na samotną wędrówkę z Isfahanu w Iranie do Paryża przez Turcję, Grecję i Włochy. Ich podróż objęła 6500 kilometrów i zajęła mniej niż sześć miesięcy.
Koń achał-tekiński: cena
Cena konia achał-tekińskiego zaczyna się od 30 tys. zł, osiągając pułap nawet 100 tys. dolarów i więcej. Ciężko o “górną granicę” ceny tak jak w przypadku koni arabskich.
Podsumowanie
Koń rasy achał tekińskiej to dzielny, niesamowicie wytrzymały i szlachetnie poruszający się rumak, o lśniącej sierści, dzięki której zyskał wiele przydomków. Przez lata stał się zarówno wizytówką samego Turkmenistanu, zdobiąc dziś oficjalne godło tego kraju oraz banknoty, jak i ich dobrem narodowym. Mimo ogromnej dbałości hodowców, rasa stoi dziś pod znakiem zapytania ze względu na małą różnorodność genetyczną i związane z tym choroby. Miejmy nadzieję, że dzięki ich wysiłkom przetrwa kolejne 3000 tysiące lat.
Zadbaj o grzbiet swojego konia poprzez wybór odpowiedniego siodła. W tym celu odwiedź nasz dział: Siodło dla konia
Sklep jeździecki: +48 784 039 784
Dział siodeł: +48 606 914 300
E-mail: kontakt@equishop.com
Aktualności ze sklepu jeździeckiego Equishop:
Produkt dodany poprawnie do Twojego koszyka
